دوران بارداری، یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر زن است. تغییرات هورمونی، تغذیه‌ای و جسمی در این دوران، روی بخش‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد که دهان و دندان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. از این رو، دندانپزشکی در دوران بارداری نه تنها مجاز است، بلکه برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری به شمار می‌رود. در این مقاله، به اهمیت دندانپزشکی در دوران بارداری، مراقبت‌های لازم، درمان‌های مجاز و خطرات احتمالی عدم رسیدگی به بهداشت دهان در این دوران خواهیم پرداخت (اگر به این موارد علاقه دارید، می توانید مقاله چرا التهاب لثه در بارداری رخ می دهد؟ را مطالعه کنید).
چرا دندانپزشکی در دوران بارداری اهمیت دارد؟
بارداری باعث تغییرات زیادی در بدن زن می‌شود که برخی از آن‌ها سلامت دهان و دندان را تهدید می‌کنند. افزایش سطح هورمون‌ها مثل پروژسترون و استروژن، باعث حساس‌تر شدن لثه‌ها می‌شود و در برخی موارد منجر به التهاب لثه (ژنژیویت بارداری) می‌گردد.
همچنین تهوع و استفراغ‌های مکرر در سه ماهه اول می‌تواند مینای دندان را دچار فرسایش کند. از این رو، دندانپزشکی در دوران بارداری می‌تواند نقش حیاتی در پیشگیری از مشکلات جدی دهانی داشته باشد.
آیا مراجعه به دندانپزشک در بارداری ایمن است؟
یکی از نگرانی‌های رایج مادران باردار، ایمنی درمان‌های دندانپزشکی است. خوشبختانه، اکثر درمان‌های معمول دندانپزشکی مانند جرم‌گیری، معاینه، ترمیم ساده و حتی کشیدن دندان، در صورتی که با رعایت اصول انجام شوند، برای مادر و جنین خطری ندارند.
در واقع، متخصصان توصیه می‌کنند که دندانپزشکی در دوران بارداری نه تنها بی‌خطر، بلکه برای حفظ سلامت کلی مادر لازم است. در صورت نیاز به درمان، بهترین زمان برای انجام آن، سه‌ماهه دوم بارداری است.
کدام درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری مجاز هستند؟
در برنامه مراقبتی دندانپزشکی در دوران بارداری، برخی درمان‌ها با رعایت نکات ایمنی انجام می‌شوند:
- معاینه و جرم‌گیری: بی‌خطر و حتی توصیه‌شده برای کاهش التهاب لثه‌ها.
- ترمیم دندان (پرکردن): در صورت وجود پوسیدگی، بهتر است درمان انجام شود تا از پیشرفت مشکل جلوگیری شود.
- کشیدن دندان: اگر دندانی دچار عفونت یا درد شدید است، با مشورت پزشک زنان و دندانپزشک قابل انجام است.
- رادیوگرافی (عکس‌برداری): در صورت ضرورت، با محافظ شکم (سربی) قابل انجام است.
- استفاده از داروهای بی‌حسی: لیدوکائین و برخی بی‌حسی‌های موضعی در دوز مشخص مجاز هستند.
بنابراین اگر با مشکل دندانی روبه‌رو هستید، دندانپزشکی در دوران بارداری می‌تواند کمک‌کننده و حتی نجات‌بخش باشد.
| درمان های مجاز برای دندانپزشکی در دوران بارداری | |
| معاینه و جرم گیری | ترمیم دندان |
| کشیدن دندان | رادیوگرافی |
درمان‌هایی که بهتر است به بعد از بارداری موکول شوند
برخی درمان‌های غیرضروری مانند سفید کردن دندان، زیباسازی با لمینت یا حتی جراحی‌های پیشرفته، در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند. بهتر است این درمان‌ها را تا پایان زایمان و تثبیت وضعیت جسمانی مادر به تعویق بیندازید. البته اگر درد یا عفونتی شدید وجود دارد، نباید به خاطر ترس از بارداری، درمان را به تأخیر انداخت. مشورت با پزشک متخصص در این مواقع ضروری است.
مراقبت‌های خانگی دهان و دندان در بارداری
برای جلوگیری از مشکلات دندانی در این دوران، لازم است که مادران باردار به بهداشت دهان خود بیش از پیش توجه کنند. در ادامه چند توصیه مهم آمده است:
- دو بار در روز مسواک بزنید با خمیر دندان حاوی فلوراید.
- از نخ دندان یا واترجت استفاده کنید.
- از دهان‌شویه‌های بدون الکل با مشورت پزشک استفاده نمایید.
- در صورت استفراغ، دهان را با آب یا محلول رقیق‌شده جوش‌شیرین بشویید.
- از خوردن بیش‌ازحد مواد قندی و اسیدی پرهیز کنید.
با این مراقبت‌ها، می‌توان بسیاری از مشکلاتی که منجر به نیاز به درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری می‌شوند را کنترل کرد.
نقش دندانپزشک در دوران بارداری
یک دندانپزشک آگاه و باتجربه در دوران بارداری، ابتدا وضعیت جسمانی مادر را بررسی می‌کند، سابقه پزشکی او را می‌پرسد و در صورت نیاز، با پزشک متخصص زنان هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهد. سپس با دقت و احتیاط درمان مناسب را ارائه می‌دهد. در واقع، بخش مهمی از موفقیت دندانپزشکی در دوران بارداری وابسته به انتخاب دندانپزشکی است که تجربه کار با مادران باردار را داشته باشد.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر در دوران بارداری دچار یکی از موارد زیر شدید، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید:
- درد دندان یا لثه
- خونریزی لثه
- تورم یا التهاب در ناحیه دهان
- حساسیت شدید به گرما و سرما
- بوی بد دهان که با مسواک‌زدن از بین نمی‌رود
عدم مراجعه به موقع برای درمان، می‌تواند منجر به گسترش عفونت شود که نه تنها برای دهان، بلکه برای کل بدن و حتی سلامت جنین خطرناک است. بنابراین دندانپزشکی در دوران بارداری را جدی بگیرید.
تاثیر سلامت دهان مادر بر سلامت جنین
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که مشکلات دهانی در مادر، به ویژه بیماری‌های لثه، می‌توانند با افزایش خطر زایمان زودرس، کم‌وزنی نوزاد و حتی عفونت‌های سیستمیک در ارتباط باشند. از این رو، دندانپزشکی در دوران بارداری نه تنها برای سلامت مادر بلکه برای جنین نیز اهمیت دارد. برخی باکتری‌ها از طریق جریان خون به جفت منتقل می‌شوند و ممکن است باعث مشکلات جدی شوند. بنابراین مراقبت از سلامت دهان، بخشی از مراقبت‌های بارداری است.
سخن پایانی
دندانپزشکی در دوران بارداری یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در برنامه مراقبتی هر مادر قرار گیرد. برخلاف باور عمومی، درمان‌های دندانپزشکی در این دوران ممنوع نیستند، بلکه با رعایت برخی نکات می‌توان آن‌ها را با اطمینان انجام داد.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتما قبل از شروع دوره یا در سه‌ماهه اول، با دندانپزشک مشورت کنید و هرگونه مشکل دندانی را برطرف نمایید. به یاد داشته باشید که لبخند سالم مادر، بهترین هدیه برای کودک است. پس دندانپزشکی در دوران بارداری را جدی بگیرید و سلامت دهان خود را با اطمینان حفظ کنید.