یکی از مشکلات شایع دهانی که بسیاری از افراد با آن روبه‌رو می‌شوند، جرم زیر لثه است. این جرم‌ها که اغلب ناشی از تجمع پلاک‌های میکروبی و مواد معدنی موجود در بزاق دهان می‌باشند، می‌توانند باعث التهاب، عفونت و بیماری‌های لثه شوند. شناخت و درمان به موقع جرم زیر لثه نقش حیاتی در حفظ سلامت دهان و دندان‌ها دارد و از عوارض جدی‌تری مانند تحلیل استخوان و لق شدن دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
جرم زیر لثه چیست؟
جرم زیر لثه به رسوبات سختی گفته می‌شود که در زیر خط لثه روی ریشه دندان‌ها تشکیل می‌شود. این جرم‌ها برخلاف جرم‌های سطحی روی دندان، به سختی دیده می‌شوند و معمولاً فقط توسط دندان‌پزشک و با ابزارهای خاص قابل تشخیص و پاکسازی هستند. این جرم‌ها ترکیبی از پلاک میکروبی، مواد معدنی و باقی‌مانده مواد غذایی هستند که به مرور زمان سخت شده و به سطح ریشه دندان می‌چسبند.
علل ایجاد جرم زیر لثه
تشکیل جرم زیر لثه اغلب به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به‌صورت کامل و منظم اتفاق می‌افتد. باکتری‌ها در پلاک‌های دندانی شروع به تجمع کرده و با ترکیب بزاق و مواد معدنی موجود در آن، به جرم سخت و مقاومی تبدیل می‌شوند که زیر خط لثه تشکیل می‌شود. عواملی مانند کشیدن سیگار، دیابت کنترل نشده، استرس و برخی بیماری‌های سیستمیک می‌توانند احتمال تشکیل جرم در زیر لثه را افزایش دهند.
عوارض و خطرات جرم در زیر لثه
وجود جرم زیر لثه اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به التهاب مزمن لثه، خونریزی، تورم و قرمزی لثه شود که به نام ژنژیویت شناخته می‌شود. با پیشرفت بیماری، التهاب به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ کرده و به پریودنتیت تبدیل می‌شود که باعث تحلیل استخوان اطراف دندان و در نهایت لق شدن و از دست رفتن دندان می‌شود. همچنین جرم در زیر لثه محل مناسبی برای رشد باکتری‌های مضر است که می‌تواند عفونت‌های جدی و حتی مشکلات سیستمیک مانند بیماری‌های قلبی را افزایش دهد (اگر به این موارد علاقه دارید، می توانید مقاله رفع لکه های دندانی را مطالعه کنید).
علائم جرم زیر لثه
تشخیص وجود جرم زیر لثه اغلب در مراحل اولیه سخت است، اما علائمی وجود دارند که می‌توانند هشداردهنده باشند:
- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن
- تورم و قرمزی لثه
- بوی بد دهان مداوم
- حساسیت دندان‌ها به سرما یا گرما
- لقی و حرکت دندان‌ها در مراحل پیشرفته
روش‌های تشخیص جرم زیر لثه
برای تشخیص دقیق جرم در زیر لثه دندان‌پزشک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. معاینه بالینی همراه با استفاده از ابزارهای مخصوص برای لمس سطح ریشه و بررسی پاکت‌های پریودنتال، رایج‌ترین روش‌ها هستند. گاهی اوقات عکس‌برداری با اشعه ایکس نیز برای مشاهده تحلیل استخوان و میزان گسترش جرم لازم است.
درمان جرم در زیر لثه
اصلی‌ترین روش درمان جرم زیر لثه، جرم‌گیری و تسطیح سطح ریشه (Root Planing) است که توسط دندان‌پزشک انجام می‌شود. این فرآیند با هدف حذف کامل جرم‌ها و صاف کردن سطح ریشه دندان برای جلوگیری از تجمع دوباره باکتری‌ها صورت می‌گیرد. در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است نیاز به درمان‌های جراحی لثه یا استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا سیستمیک باشد (اگر به این موارد علاقه دارید، می توانید مقاله زیباسازی سریع لبخند را مطالعه کنید).
اهمیت پیشگیری از جرم زیر لثه
پیشگیری از تشکیل جرم در زیر لثه به مراتب آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان آن است. رعایت بهداشت روزانه شامل مسواک زدن دو بار در روز با خمیردندان فلوراید، استفاده از نخ دندان، دهان‌شویه ضدباکتری و مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای جرم‌گیری و معاینه، مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. ترک سیگار و کنترل بیماری‌های سیستمیک نیز نقش مهمی در پیشگیری دارد.
نکات مهم در مراقبت بعد از درمان جرم در زیر لثه
پس از درمان، حفظ بهداشت دهان برای جلوگیری از برگشت جرم زیر لثه اهمیت دارد. استفاده از مسواک نرم، نخ دندان روزانه، رعایت رژیم غذایی سالم و پیروی از توصیه‌های دندان‌پزشک در این مرحله بسیار حیاتی است.
نتیجه‌گیری
جرم زیر لثه یک مشکل جدی و رایج است که در صورت عدم توجه به آن می‌تواند عوارض گسترده‌ای برای سلامت دهان و دندان به همراه داشته باشد. شناخت علائم، رعایت بهداشت، مراجعه به موقع به دندان‌پزشک و درمان‌های مناسب، بهترین راهکارها برای مقابله با این مشکل هستند. با آگاهی کامل از موضوع جرم در زیر لثه و مراقبت‌های لازم، می‌توانید سلامت دهان خود را حفظ کنید و از دردسرهای جدی‌تر جلوگیری نمایید.